بررسی کتاب طراحی مهندسی از دیتر و اسکمیدت
عنوان کتاب: Engineering Design
نویسندگان: George E.Dieter و Linda C.Schmidt
انتشارات: McGraw-Hill
نسخه‌ای که مطالعه کرده‌ام: ویراست پنجم، منتشر شده در سال 2009
مشاهده‌ی کتاب در آمازون: کلیک کنید
تا به امروز، صدها کتاب مختلف در مورد طراحی مهندسی منتشر شده و با این حال، انتخاب بهترین آن‌ها دشوار نیست! عموم کتاب‌های طراحی مهندسی در یکی از گروه‌های زیر قرار می‌گیرند:
1- کتاب‌هایی که یک یا چند فرایند سیستماتیک برای طراحی معرفی می‌کنند تا دیگران هم برای طراحی از رویه و ابزارهای پیشنهادی آن‌ها استفاده کنند. در این کتاب‌ها معمولاً فرمت‌های استاندارد و مشخصی برای مستندسازی اقدامات (مثل تنظیم صورت مسأله و اهداف طراحی، نحوه‌ی ارائه‌ی پیشنهادات طراحی و امثالهم) ارائه می‌شود و نوعی دستورالعمل دقیق و اجرایی به حساب می‌آیند. با این حال، اگر بخواهیم طراحی یاد بگیریم، پیروی بی چون و چرا از دستورالعمل‌ها کارساز نیست و باید نگاه عمیق‌تری به شیوه‌ی حلّ مسائل طراحی داشته باشیم. (مثل کتاب طراحی مهندسی پال و بیتز، کتاب طراحی فرانسیس و دستورالعمل‌های VDI)
2- کتاب‌هایی که یک فرایند کلّی حل مسأله برای طراحی معرفی می‌کنند. این کتاب‌ها بر خلاف گروه اول، دستورالعمل دقیقی ارائه نمی‌دهند، بلکه با کلّی‌نگری و صرفنظر از جزئیات به این سؤالات پاسخ می‌دهند که یک طراح چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه با مسائل روبه‌رو می‌شود و چگونه فکر می‌کند؟ مطالعه‌ی این کتاب‌ها به عمیق‌تر شدن درک‌مان از طراحی و بهبود عملکردمان کمک می‌کند، اما مسیر روشنی پیش روی ما قرار نمی‌دهند. (مثل کتاب Design Thinking از مایکل لوکس، اسکات سوآن و ابی گریفین)
3- کتاب‌هایی که برای بهبود عملکرد طراحان به معرفی تکنیک‌ها و ابزارهایی مثل تفکر خلاق، طوفان فکری، درخت طراحی و امثالم تنظیم شده‌اند. این کتاب‌ها مستقیماً به فرایند طراحی مهندسی نمی‌پردازند، اما آموزه‌هایی دارند که به پیشبرد بهتر فرایند طراحی کمک می‌کند. (مثل کتاب Universal Methods of Design یا کتاب The Design Thinking Toolbox)
4- کتاب‌هایی که که چکیده‌ای از مباحث مربوط به طراحی مثل تعاریف و فرایندها و روش‌ها را به صورت کاملاً تئوریک ارائه می‌دهند. این کتاب‌ها یادآور جزوات دانشگاهی هستند که برای نمره گرفتن در امتحانات دانشگاهی مطالعه می‌کردیم و به ندرت در انجام پروژه‌های صنعتی به کار می‌آیند. (مثل کتاب طراحی مفهومی از موگنز آندریسن یا حتی کتاب مشهور روش‌های طراحی از نیگل کراس)
5-کتاب‌هایی که به یکی از موضوعات خاص طراحی، مثل طراحی قطعات آهنگری یا طراحی قطعات برای مونتاژ می‌پردازند و فرایندها و راهکارهای اختصاصی معرفی می‌کنند. البته کتاب‌های این گروه فقط زمانی در زمره‌ی آثار طراحی مهندسی قرار می‌گیرند که در آن‌ها فرایندی برای حل مسأله پیشنهاد شده باشد. مثلاً کتاب Material Handling و کتاب Layout Planning Design از میوتر که اختصاصاً برای طراحی سیستم حمل‌ونقل مواد و طرح‌ریزی کارخانه ارائه شده‌اند.
برای تدوین دوره‌ی طراحی مهندسی ویکی‌تولید، مشهورترین کتاب‌های ارائه شده در این حوزه را بررسی کرده‌ام. متأسفانه اکثر این کتاب‌ها، پازل طراحی را در ذهن خوانندگان تکمیل نمی‌کنند و راهنمای مناسبی برای اجرای پروژه‌های واقعی به حساب نمی‌آیند. به عنوان مثال، در کتاب طراحی مهندسی پال و بیتز، با این که فرایند نسبتاً دقیق و کاملی برای طراحی ارائه شده است، هیچ راهکار دقیق و شفافی برای تبدیل اطلاعات بازاریابی به ورودی‌های طراحی ارائه نمی‌شود. یا در کتاب توسعه‌ی محصول اولریش به اندازه‌ای کلی‌گویی شده است که خواننده را دچار توهم یادگیری می‌کند، حال آن که بسیاری از جزئیات کلیدی در اختیارشان نیست.
با این اوصاف، اوضاع کلی کتاب‌های ارائه شده در حوزه‌ی طراحی مهندسی چنگی به دل نمی‌زند. اما در میان آثاری که بررسی کرده‌ام، کتاب طراحی مهندسی جورج دیتر و لیندا اسکمیدت یک گزینه‌ی استثنایی است. از نظر من اگر کسی بخواهد برای یادگیری طراحی مهندسی فقط یک کتاب بخواند و از باقی آن‌ها صرفنظر کند، کتاب جورج دیتر یکی از روان‌ترین و کامل‌ترین منابع این حوزه است.
در کتاب جورج دیتر، اولاً مفاهیم پایه‌ی طراحی و بازاریابی به خوبی و با زبانی ساده ارائه می‌شوند تا فضای ذهنی خواننده با ضروریات و واقعیت‌های طراحی مهندسی هماهنگ شود. دوماً در این کتاب، مثل کتاب‌های گروه اول، یک فرایند اختصاصی برای طراحی مهندسی ارائه شده است، اما مخاطب به آن محدود نمی‌شود و بعد از مطالعه‌ی کامل کتاب می‌تواند از همان آموزه‌ها برای استفاده از سایر فرایندهای طراحی استفاده کند. سوماً شیوه‌ی طبقه‌بندی مطالب بسیار هوشمندانه و منظم است، طوری که مخاطب به سادگی مطالب مورد نظر خود را از فهرست پیدا می‌کند و نیازی به خواندن مطالب قبلی ندارد. چهارماً در این کتاب علاوه بر تشریح مراحل طراحی، به موضوعات تخصصی‌تری مثل انتخاب مواد، طراحی برای ایمنی (Design for Safety) و طراحی برای ساخت (DFM) پرداخته شده است که اهمیت زیادی در اجرای موفقت‌آمیز پروژه‌های صنعتی دارند.
با توجه به مزایای فوق، این کتاب ارزشمند، بخش زیادی از مطالب ارائه شده در گروه‌های اول تا چهارم را پوشش می‌دهد. به صورت معمول، علاقمندان طراحی برای یادگیری موضوعاتی مثل فرایندهای عمومی طراحی، ابزارها و تکنیک‌ها، بهینه‌سازی و ارزیابی و امثالهم باید کتاب‌های جداگانه‌ای تهیه کنند و معمولاً ترکیب این مطالب پراکنده و ایجاد ارتباط میان آن‌ها دشوار است. به همین علت، کتاب طراحی مهندسی جورج دیتر به دلیل یکپارچگی و جامعیتی که دارد، نقطه‌ی شروع فوق‌العاده‌ای برای علاقمندان طراحی است.